سلامت کارکنان در محیط کار

نویسنده : محمد اصلانپور

بخش دوم

مطالعات از زوایای مختلفی به امر سلامت کارکنان نگریسته اند. برخی میزان سلامت کارکنان را به عنوان یک متغییر مستقل در نظر گرفته اند و آثار آن را برشمرده اند. دسته ای دیگر فرض کرده اند که سلامت کارکنان به عنوان یک متغیر وابسته از عوامل شغلی اثر می پذیرد. پژوهشهای دیگری  نیز به بررسی پیشایندها و پیامدهای سلامت کارکنان پرداخته اند و به عبارتی آن را در قالب یک متغیر میانجی­گر ترسیم کرده اند. یعنی معتقدند که برخی عوامل (اعم از فردی و سازمانی) روی سطح سلامت کارکنان اثر می گذارند و از سوی دیگر افزایش میزان سلامت منجر به برخی پیامدها (مانند عملکرد بهتر) می شود.  مثلا در یکی از تحقیقات (نیک پی 1400)  نقش سلامت (روانی) کارکنان به صورت میانجی ­گر بین سبک رهبری و عملکرد شغلی فرض شده است.

مولفه های رهبری پدرسالارانه——————> سلامت روانی————————–> عملکرد شغلی

همچنین انتظار می رود وقتی فردی عملکرد شغلی بهتری از خود نشان بدهد، پاداش هایی (از قبیل مزایای مادی، قدردانی و در نتیجه احساس ارزشمندی) دریافت کند. در این صورت احساس بهتری پیدا می کند و ممکن است سطح سلامتش افزایش یابد. مثلا طبق پژوهش  جین و همکاران (2013) اگر کارکنان احساس کنند که سازمان نسبت به آنها تعهد دارد سلامت جسمی و روانی بیشتری کسب می کنند. بنابراین می توان گفت اگر چه سلامت کارکنان شرط اولیه برای موفقیت های شغلی آنها است اما این موفقیتها هم می توانند به نوبه خود به سلامت کارکنان اثر مثبت بگذارند. در این صورت یک چرخه مطلوب را شاهد خواهیم بود.  صرف نظر از این اثر بازگشتی، فعلا بر اهمیت سلامت کارکنان و نتایج آن تمرکز می کنیم و نتایج مطالعات متعدد را در این خصوص بررسی می کنیم.

کیفیت و کمیت خواب نقش بسیار مهمی را در سلامت کارکنان دارد.  در تحقیقی توسط دانشگاه هاروارد، هزینه های اختلالات خواب برای شرکتها 63.2 میلیارد دلار در طی یک سال برآورد شد. در این مطالعه فقط هزینه های ناشی از کاهش بهره­وری محاسبه شد و سایر هزینه­ها از قبیل هزینه­های درمانی بررسی نشد. در مطالعه دیگری که روی کارکنان شرکت واکوویا[1]  صورت گرفت نقش مهم سلامت کارکنان آشکار تر بود. کارکنانی که به به تجدید تواناییهای جسمی، هیجانی، ذهنی و روحی پرداختند در بخش وام­ ها 13% و در بخش سپرده ­ها 20% درصد درآمد بیشتر از سایر کارکنان کسب کردند. همچنن در این کارکنان اشتیاق شغلی و رضایت شخصی افزایش یافت. هر چقدر سازمانها بر سلامت جسمی و روانی کارکنان خود توجه کنند و برای بهبود سلامتشان به اندازه و هوشمندانه هزینه کنند، نتایج آن را بطور مشخص (حتی به صورت اعداد و ارقام ) خواهند دید. به عنوان مثال شرکت ایتنا [2] برای کارکنان خود یک ساعت در هفته برنامه تمرین یوگا را فراهم کرد. همین برنامه، استرس کارکنان را به میزان یک­ سوم و همچنین هزینه های درمانی سالیانه را به میزان 2هزار دلار کاهش داد. یعنی صرف نظر از سایر مزایای سلامت کارکنان، افزایش آن از نظر مالی نیز به سود سازمان ها است. حال اگر استرس شغلی را به عنوان یکی از آسیبهای سلامت در نظر بگیریم آنگاه آمار ذیل توجه ما را به سوی پدیده سلامت کارکنان بیشتر جلب می کند:

طبق برآورد انجمن روانشناسی امریکا، استرس شغلی هزینه ای بالغ بر 500 تیلیارد دلار بر اقتصاد این کشور تحمیل می­کند. روزهای کاری زیادی به دلیل استرس شغلی از دست می رود زیرا حدود 60 تا 80 درصد از حوادث محیط کار ناشی از استرس بوده و  بیش از  80 درصد مراجعه به پزشک ناشی از استرس است. همچنین حدود 50 درصد از ترک شغل دواطلبانه ناشی از این عامل است. نمونه این تحقیقات فراوان است ولی هنوز بسیاری از سازمان­های ایرانی به این باور نرسیده اند که سلامت کارکنان باید در اولویت اقداماتشان قرار گیرد. از طرف دیگر برخی از سازمان­های دیگر که برای رفاه کارکنان بودجه زیادی را  اختصاص می­دهند، این بودجه را دقیق و به جا هزینه نمی­کنند و علی رغم سرانه بالای هزینه های پرسنلی، سلامت کارکنان شان پایین است.

سلامت کارکنان در محیط کار

---

[1] Wachovia شرکت فعال در حوزه مالی و سرمایه گذاری

[2] Aetna ایتنا، شرکت خدمات درمانی آمریکایی است، که طیف وسیعی از سرویس‌ها و خدمات پزشکی، دارویی، دندان پزشکی، سلامت روانی، مراقبت‌های بهداشتی، مراقبت‌های بلند مدت و برنامه‌های از کار افتادگی، همچنین خدمات بیمه‌های اجتماعی، بیمه‌های درمانی و بیمه‌های عمر را، ارائه می‌نماید.