سلامت کارکنان در محیط کار
سلامت کارکنان در محیط کار ( بخش نهم)
نویسنده: محمد اصلانپور
در ادامه به چند توصیه در ابعاد مختلف به کافرمایان، رهبران ارشد، مدیران و تیم منابع انسانی ذکر می شود. این توصیه ها نشان می دهند که متغیرهای (عوامل) متعددی در محیط کار بر سلامت کارکنان اثر می گذارند و برای بهبود سطح سلامت کارکنان حتما نیازمند یک برنامه جامع و چندبعدی هستیم.
درباره ابعاد فیزیکی محیط کار
- استقرار و اجرای سیاستها و رویه هایی در خصوص محیط کار فیزیکی که هم الزامات قانونی رعایت شود و هم راحتی و آرامش کارکنان را محقق کند.
- اطمینان یابید که همه تجهیزات در محیط کار، ایمن، پاکیزه و با کیفیت مناسب هستند و به خوبی نگهداری می شوند.
درباره جَو روانشناختی
- ایجاد یک محیط حمایتی که کارکنان را قادر کند تا خودشان درباره سلامت خود پیشقدم باشند.
- سیاستها و رویه هایی اتخاذ کنید که از فرهنگ کاری سلامت محور، به ویژه تعادل کار-زندگی حمایت کند.
- در خصوص استرسهای شغلی مورد شش گانه را مد نظر قرار گیرد:
- الزامات شغلی: شامل حجم کاری، الگوی کاری و محیط کاری
- کنترل : میزان اجبار/اختیار کارکنان در روشهای کاری
- ارتباطات: فضای کاری مثبت برای کاهش یا از بین بردن تعارض ها از طریق رفتارهای مناسب
- حمایت: از سوی سازمان، مدیران صف و همکاران
- نقش شغلی: میزان ابهام یا تعارض موجود در نقش فرد دارد.
- تغییر: نحوه مدیریت تغییرات و جاری سازی آن در سازمان
درباره عدالت و انصاف
- اطمینان یابید که در مقابل رفتارهای غیرمنصفانه با کارکنان واکنش سریع نشان داده می شود.
- مدیران عملیاتی را آموزش دهید که بتوانند از کارکنانی که احساس بی عدالتی می کنند، حمایت نمایند.
- کارکنان را به عنوان افراد منحصر به فرد یا دسته های متفاوت مد نظر قرار دهید و یک رویه ثابت را برای همه گروهها در پیش نگیرید. برای مثال در نظر بگیرید که کارکنان مسن تر ممکن است در یادگیری روشهای کاری جدید ضعیف تر از جوان ترها عمل کنند.
درباره مشارکت و اعتماد
- اطمینان یابید که کارکنان احساس ارزشمندی و قابل اعتماد بودن از سوی سازمان داشته باشند. از طریق: الف- حمایت و آموزش آنها برای تقویت احساس لیاقت و ب- ارتقای کارهای تیمی و احساس همبستگی
- تشویق کارکنان برای اظهار نظر و مشارکت فعالانه درتصمیم گیری ها
- تشویق کارکنان برای تبادل بیشتر با واحدهای سازمانی و افراد حرفه ای
درباره رهبران ارشد[1]
رهبران سازمان لازم است:
- فضای حمایتی مناسبی برای رویکرد سلامت کارکنان و سیاست ها و رویه های اجرایی آن فراهم کنند. این موضوع باید مداوم باشد و همواره با بازیبنی عملکرد کارکنان و اهداف سازمان یکپارچه شود.
- امکانات و شرایط لازم برای غربال های مختلف سلامت را برای کارکنان فراهم کنند.
- اطمینان یابند که سیاستها و مداخلات حوزه سلامت کارکنان درباره مدیران صف اجرا شود و متعاقبا آنها نیز کارکنان تحت سرپرستی خود را در این خصوص حمایت کنند.
- خودشان نقش یک الگوی رفتاری را درباره الویت دادن به سلامتی ایفا کنند.
- از مدیران صف بخواهند که به طور مرتب با کارکنان در همه سطوح سازمان وقت بگذارنند و با آنها به گفتگو بپردازند.
درباره مدیران صف یا مدیران مستقیم[2]
- توجه داشته باشید که مدیران صف نقش کلیدی در برجسته شدن موضوع سلامت کارکنان دارند. از آنها به عنوان یک کانال ارتباطی دوسویه بین کارکنان و سازمان استفاده کنید و آنها را تشویق کنید که مرتبا وضعیت روحیه کارکنان را بررسی کنند.
- به مدیران صف فرصت کافی، آموزش و منابع لازم را بدهید تا بتواند هم اهداف سازمان (کسب و کار) را دنبال کنند و هم مراقبت کافی از سلامت کارکنان داشته باشند.
- سعی کنید سبک رهبری مدیران صف موارد ذیل را دربرگیرد:
- تشویق کارکنان به خلاقیت، ایده های جدید و یادگیری از چالش های جدید.
- فراهم کردن چشم انداز روشن به طوری که کارکنان برداشت یکسان از اهداف داشته باشند و برای دستیابی به آنها برانگیخته شوند.
- فراهم کردن معناداری و چالش و ساختن روحیه کار تیمی
- قرار گرفتن در نقش یک الگوی قابل اعتماد
درباره آموزش
اطمینان یابید که مدیران صف آموزشهای ذیل را دریافت کنند:
- اهمیت حفظ سلامت کارکنان در محیط کار و الزامات آن
- اثر سلامت کارکنان بر ارتقای عملکرد کارکنان
- مهارتهای ارتباطی اعم از گفتگوهای دشوار با کارکنان
- مهارتهای مدیریت انسانها و حل اختلاف ها
- نحوه حمایت از کارکنان از طریق هدفگذاری شفاف و واقع بینانه
- نحوه تشخیص نیاز افراد به حمایت (مثلا در مسایل تعارض کار-خانواده یا رفتارهای غیرمنصفانه در محیط کار) و آگاهی از روشهای کمک به آنها
- شناخت عوامل داخلی و بیرونی استرس از قبیل گرانباری شغل، نگرانی های مالی، تعارض کار-خانواده
- روشهای راهنمایی و توصیه به کارکنان زیرمجموعه در خصوص رفع استرس ها در درون یا بیرون سازمان
- نحوه مدیریت غیبت های ناشی از بیماری کارکنان[3]
درباره طراحی شغل
مدیران صف لازم به موارد ذیل توجه کنند:
- فراهم کردن استقلال و اختیار برای کارکنان در برنامه ریزی، زمان بندی و نحوه انجام کارها. بازآفرینی شغلی[4] می تواند یک روش مطلوب در این خصوص باشد.
- در نظر گرفتنِ موضوع سلامت جسمی کارکنان در هنگام طراحی مشاغل
- توجه به عوامل موثر بر سلامت و توانایی کاری هر یک از کارکنان در هنگام شیفت بندی یا برنامه هایی مثل شب کاری
درباره نظارت و ارزیابی
- مرتباً اثرات سیاستها و رویه های جدید و تغییرات سازمانی بر سلامت کارکنان را رصد کنید، شکاف موجود را پیدا کنید و برای رفع آن اقدام کنید. برای این رصد شاخصها و ابزارهای معتبری فراهم کنید.
- اطمینان یابید که مدیران مرتباً روند ارتقا و بهبود سلامت در محیط کارشان را رصد می کنند و در صورتی که کاستی هایی در شایستگیهای خود مشاهده کنند اقدام به رفع آن نمایند. در این کار، سازمان باید مدیران را یاری رساند.
- به مدیران صف، یک نقش نظارتی در خصوص شاخصهای پیشرفت برنامه های سلامت بدهید.
گزیده منابع:
- کریستین پوراث (1401)، محیط کار انسانی، ترجمه محمد اصلانپور و حسام بذرافکن، نشر کامک
- محمد اصلانپور (1391)، نقش میانجی اشتیاق شغلی در رابطه جو روانشناختی و خودارزشیابی های محوری با عملکرد وظیفهای و قصد ترک شغل، فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی (دانشگاه شهید بهشتی)، سال چهارم، شماره 11
- Workplace health: management practices, NICE guideline, 2015
- Health and wellbeing at work, CIPD, 2022
[1] Senior leadership
[2] به اولین سطح مدیریتی گفته می شود؛ فردی که مسئولیتِ مدیریتیِ مستقیم در قبال چند کارمند را دارد و می تواند بسته به نوع سازمان عناوین سرپرست، مدیر بخش، مدیر واحد، رئیس تیم و رهبر تیم داشته باشد.
[3] sickness Absence
[4] Job Crafting
